Ekokırımın uluslararası bir suç olarak tanınması ve Uluslararası Ceza Divanı’nın kurucu belgesi olan Roma Statüsü’ne eklenmesi uzun yıllardan beri devam eden bir mücadelenin konusu. Çeşitli hukukçular tarafından sürdürülen bu mücadelenin bir parçası da ekokırım suçunun tanımlanması ve unsurlarının belirlenmesi. Tüm bunlarla ilgili gelişmeleri aktarmaya çalıştığım makalem BAU Hukuk Fakültesi Dergisi’nin Eylül-Ekim 2022 Sayısı’nda yayınlandı. Dergiye Seçkin’in web sayfasından ulaşmak mümkün.
Makalenin özeti şu şekilde:
“Büyüme mantığı üzerine kurulu kapitalist ekonomik modelin, doğayı bir sömürü nesnesi olarak görmesi sonucunda artık ekolojik denge bozulmuştur. Dünya üzerindeki tüm canlı yaşamını yok oluşa sürüklemesine karşın bugün hâlâ hukuka uygun kabul edilen bazı faaliyetlerin, soykırım suçuyla aynı örüntüleri izlediğini görmek şaşırtıcıdır. Soykırımla benzer süreçlere sahip ekokırım, henüz bir uluslararası yargı organı tarafından hukuksal olarak tanımlanmamıştır. Ancak Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne Haziran 2021’de sunulan bir öneriye göre ekokırım “Çevreye ciddi ve yaygın veya uzun erimli zarar verme olasılığı büyük olduğu bilinen eylemlerin yasadışı veya olası kastla gerçekleştirilmesi”dir. Barış zamanlarında ekosistemlerin önemli şekilde zarara uğratılması ve yok edilmesine karşı bağlayıcı herhangi bir düzenleme bulunmaması nedeniyle, bu tür faaliyetlerde bulunanlar cezalandırılamamaktadır. Anayasalarda ve ulusal mevzuatlardaki çevrenin korunmasına ilişkin önlemler gerekli güvenceyi sağlamamakta ve ekolojik denge her gün daha da fazla zarar görmektedir. Bugünkü yönetim sistemleri gerek ulusal gerekse de uluslararası seviyede çevresel konularda zayıf bir model öngörmektedir. Mevcut uluslararası çevre hukuku rejimleri de zorlayıcı nitelikli bir çevre hakkı sağlayamamaktadır. Ekokırım suçunun kabul edilmesi ve Roma Statüsü’ne eklenmesi halinde, bugün sadece savaş zamanında suç olarak kabul edilen ekosistemlere zarar verilmesi, onların yok edilmesi veya kaybı artık barış zamanında da yasal olmaktan çıkacaktır. Bununla birlikte, ekokırımın bir suç olarak kabul edilebilmesi için öncelikle tanımlanması gerekir.”
” bugün sadece savaş zamanında suç olarak kabul edilen ekosistemlere zarar verilmesi, onların yok edilmesi veya kaybı…. ” demişsiniz. Savaş zamanı olan ekokırımı suç kabul eden uluslararası düzenlemeler hakkında çok kısa bilgilendirme yaparmısınız.
İyi günler. Sorunuza ilişkin kısa bir açıklama makalede yer alıyor. İlgili bölüm şu şekilde: “Yalnızca (Roma Statüsü’nün) “Savaş Suçları” başlığı altındaki 8.2.b.iv maddesinde, bir savaş sırasında “doğal çevreye verilecek yaygın, uzun erimli ve ciddi zarar” bir yargılanma gerekçesi olarak belirtilmiştir. Savaş zamanında mekânsal olarak 200 km uzunluğu geçen veya ekosistemlere etkisi üç aydan fazla süren, insanlara, doğaya veya ekonomik kaynaklara zarar veren faaliyetler bu suç kapsamındadır. Bunun dışında Statü, insanların ve diğer bütün canlı ve cansız varlıkların yaşam hakkını ihlal edecek şekilde doğaya zarar veren faaliyetler konusunda sessizdir.”